De natuur komt naar je toe...

Of niet soms? Uiteraard kun je dat

wel een beetje sturen. Als je weet dat sommige soorten vogels bepaalde hapjes erg lekker vinden, dan kun je ze lokken door ze juist dat ook aan te bieden. Het eenvoudigste voorbeeld zijn natuurlijk de pindastrengen waarmee je de meesjes lokt. Hier staan in een tuin kaardebollen. Een grote plant met mooie zaadbollen waar o.a. de puttertjes dol op zijn. Het kan niet missen: zodra het najaar er is zijn ze daar dus. Daar hoeven je verder niets aan te doen. De beplanting heeft er voor gezorgd…

Bessen

Zo in het najaar kun je goed zien dat de vogels in de tuin druk in de weer zijn met het eten van bessen. Vooral rode en donkere bessen zijn erg in trek. Meidoorn, vlier, lijsterbes en cotoneasterbessen – en trouwens ook heel veel kleine nog behoorlijk zure blauwe druiven – zijn achter elkaar opgegeten. Vogels weten in het algemeen heel goed wat wel en niet lekker of giftig is. Als straks de winter komt en alle bessen op zijn, ja dan zullen we wel weer een handje moeten helpen (en graag natuurlijk). Voorlopig nog niet doen - niet bijvoeren dus - dat is nog nergens voor nodig.
Een hele gevaarlijke bes is die van de taxus. De rode vruchtjes zien er heel fraai uit, maar denk er aan: ze zijn zeer giftig.  Leerlingen die regelmatig met paarden in de weer zijn zullen het wel weten: een paar bessen zijn voor een paard al fataal.  Er wordt vaak en veel voor gewaarschuwd. En mocht je ze zelf per ongeluk binnenkrijgen: acuut naar het ziekenhuis om de maag leeg te pompen. Je moet dit heel serieus nemen!
We hebben ook nog een aardig filmpje hierbij!

Bessen eten

Winterkost

Het wordt kouder en in deze tijd van het jaar komen we in ons land dan natuurlijk terecht bij spruiten, rode kool en zuurkool. Prima toch? Laten we de seizoenproducten – onze eigen seizoenproducten van vlakbij – in ere houden of herstellen.
Bedenk met elkaar eens een paar maaltijden die goede voorbeelden zijn van echte Hollandse winterkost!
Bedenk eens een voorgerecht (een speciale soep misschien??) en een hoofdgerecht. Dat moet niet al te moeilijk zijn!

Schooltuinseizoen voorbij

Het schooltuinseizoen is voorbij. Een goed moment om nog eens even met elkaar na te gaan welke gereedschappen allemaal gebruikt zijn. Maak met elkaar eens een overzicht van de gereedschappen die gebruikt zijn om de tuin uit te zetten, de grond te bewerken, de bloemen en groenten bij te houden (ook met water geven!) en te oogsten. Dan kan nog een behoorlijke lijst worden. Het zijn allemaal gereedschappen die je nu in dit tuinseizoen dus hebt leren kennen en die je kunt benoemen.

Maar: de gereedschappen zullen ook volgend jaar weer gebruikt worden. Dan moeten ze er ook weer goed uitzien.  Als je ze nu opbergt, dan wel graag nadat je ze hebt verzorgd. Bij het gewone tuingereedschap is onderhoud niet moeilijk. Met een staalborstel en een busje olie of vet kom je al een heel eind…

Thema's: gereedschap in de tuin - gereedschap onderhouden
tuingereedschap in de winter

Egels in de winter

Als je buiten op het terras zit op een zomeravond en je hoort wat geritsel in een donker hoekje van de tuin: misschien dat er een egel op pad is. Prachtig, want die helpt mee om heel veel schadelijke dieren uit de tuin te houden. En komt hij een regenworm tegen: smakelijk! Je kunt soms zelfs duidelijk horen dat de egel iets lekker vindt (smakken!). Voor je tuin is het een compliment als er egels zijn, want dan vinden ze het kennelijk een mooie natuurlijke plek om te wonen. Geef ze geen melk, daar kunnen ze echt niet tegen - en ze zijn natuurlijk ook niet dol op slakkenkorrels of ander gif.

Maar: de zomer is voorbij. Het betekent dat de egels wat onrustig worden. Het wordt voor hen tijd om voorbereidingen te treffen voor de winterslaap. In een van de filmpjes zie je hoe de egel zich manmoedig tussen het plastic poogt te redden, maar het is natuurlijk veel mooier als er allemaal natuurlijke materialen aanwezig zijn. Daarom: laat in de hoek van de schooltuin ook een paar hoopjes met grof afval liggen. Het kan een ideale plek zijn voor de egel om te overwinteren.  Takkenbossen en grof afval. Daaronder maakt de egel het liefst een verblijf om te overwinteren.
In de winter gaat de egel in een stevige winterslaap. De lichaamstemperatuur daalt dan ook sterk; er wordt nauwelijks energie verbruikt. Andere dieren die in winterslaap gaan zijn bijvoorbeeld de vleermuizen. Er zijn ook dieren (bijv. beren) die het wel rustig aan doen in de winter, maar waarvan de lichaamstemperatuur niet echt erg daalt. In zo’n geval spreken we niet van winterslaap, maar van winterrust.

Thema's: egels - winterslaap - winterrust
egelbescherming

Vogeltrek

Nu de warme dagen van de zomer weer voorbij zijn vertrekken er tal van vogels die hier genesteld hebben en hun jongen hebben grootgebracht. Zij hebben geen zin in koude Hollandse winters en gaan naar het zuiden. Maar: andere vogels komen juist vanuit het noorden hierheen, omdat het hier niet warm is, maar toch stukken beter dan daar hoog in Noorwegen of Zweden.
Vogels die we hier ieder jaar van harte in het voorjaar verwelkomen zijn bijvoorbeeld. zwaluwen en ooievaars. Die laatsten zijn overigens ook voor een (hier opgekweekt) deel gewend geraakt aan ons klimaat en trekken niet meer. In de winter zien we hier heel veel bijzondere eenden en ganzen komen. Die vertrekken in maart en april weer naar het noorden.
Die grote groepen ganzen zijn voor de landbouw wel een probleem: ze vreten hele weilanden leeg. Ook voor vliegtuigen kunnen ze (heel) gevaarlijk zijn. Het is natuurlijk heel leuk om te weten langs welke route ze vliegen en hoe snel ze gaan. Op de site van Vogelbescherming Nederland kun je daar meer over te weten komen. (zie ook rechts)
Hou het in de gaten en volg het als de trek op gang is!

Thema’s: ganzen – vogeltrek – Schiphol – belang van boeren
vogeltrek

De bladeren kleuren

In de herfst gaan de bladeren van de bomen kleuren. Herfstkleuren in alle mogelijke tinten rood-oranje-bruin. Hoe komt het dat die bladeren verkleuren? De boom voelt dat het winter gaat worden en gaat de watertoevoer naar het blad verminderen. Het blad verkleurt en valt af.
Een gecompliceerd proces, waar wij een paar weken “zichtbaar” van kunnen genieten. In sommige gebieden van Amerika hebben ze er een aparte naam voor: de Indian Summer. De periode van bladverkleuring en bladval verschilt per jaar. Soms is er een vroege herfst, soms een late.

Voor ons doel is ook nog het volgende van belang: in de herfstperiode is de structuur van een blad heel mooi te zien. Besteed daar aandacht aan. Verzamel bladeren en vergelijk een aantal bladeren met elkaar (aandacht voor bladvorm, bladstructuur (de nerven) etc.).
Ook kunnen bladeren mooi worden gedroogd. Zo kan je er nog langer van genieten. Kijk hiernaast bij de links hoe je bladeren kunt drogen.

Thema's: herfst - bladval - bladvormen - bladstructuur - nerven
bladeren drogen

Kastanjes en meer...

Als je dit najaar in het bos loopt dan zul je weer overal kastanjes, eikels en beukennootjes kunnen vinden. De een is wat groter dan de ander, maar het zijn allemaal forse zaden. Stop een kastanje in de grond en – ja, je moet even geduld hebben – je zult een nieuwe kastanjeboom kunnen opkweken.  De eikenbomen zijn heel blij met de eekhoorns die heel veel eikels verstoppen, maar een slecht geheugen hebben. Zo worden de zaden verder verspreid.
Er zijn ook andere zaden die in vruchten zitten (bijv. vlierbes en rozenbottel). Die worden door vogels opgegeten. Dat is dus twee vliegen in één klap. De vogels krijgen voedsel binnen en de zaden die in sommige soorten bessen zitten verteren niet en worden elders weer uitgepoept. Zo worden die zaden verspreid.

Ken je nog meer soorten verspreiding? Natuurlijk – denk eens aan de paardenbloem. En nog een hele andere: misschien heb je wel eens van die groen kleefbolletjes aan je jas of trui gehad. Dat zijn ook zaden en die liften dus mee op mensen of dieren die voorbijkomen!
Soms willen zaden die vers zijn niet zo maar ontkiemen. Er moet eerst iets gebeuren.  Er moet eerst een koudeperiode geweest zijn (een winter). Pas daarna willen ze gaan groeien. Slim hoor…  En het kan nog heel anders: in een land als Australie groeien planten uit zaad dat pas wil ontkiemen als er rook en vuur geweest is. Dus is alles platgebrand? Een reden voor precies die zaden om te ontkiemen!

Thema's: zaden - soorten zaden en verspreiding van zaden
verspreiden van zaden

Paddenstoelen

Het is herfst – en nog altijd paddenstoelentijd. En dit jaar is er een groot aantal bijzondere berichten in ons land. Boswachters klagen dat paddenstoelen worden meegenomen en er worden zelfs mensen gearresteerd. Dat door het meenemen de hele paddenstoelenstand wordt bedreigd lijkt nogal overdreven. Maar: als je wandelt in het bos wil je ook wat zien. Sneu dus dat iemand al het leuks voor je neus wegplukte. Maar er is ook nog iets anders: wie van ons durft het eigenlijk nog aan om in het bos zo een maaltje paddenstoelen te halen. Er schijnen tal van soorten paddenstoelen behoorlijk op elkaar te lijken en af en toe is er één van die soorten dan toch knap giftig. Durft u?

Thema's: eetbare/niet eetbare paddenstoelen

eetbare paddenstoelen

Schiphol en de vogels

Al jaren is Schiphol in de weer om vogels te verjagen. Het is levensgevaarlijk als die in de motor van een vliegtuig terechtkomen.
Lawaai maken, afschieten, onaantrekkelijk hoog gras verbouwen - er is al het een en ander verzonnen zo in de loop der jaren. Natuurlijk kunnen de drones nu niet achterblijven. In dit geval nu in de vorm van roofvogels!

Vogelverschrikker

Oogsten

Ieder jaar is het weer spannend wat er geoogst kan worden. De nazomer en de herfst zullen duidelijk maken of het een goed jaar of een slecht jaar voor de boeren en tuinders is geweest. Maar de eerste vraag van ons is nu:  wat oogsten we eigenlijk allemaal? Ken je de producten en weet je hoe en waar ze verbouwd worden?
In Nederland is er akkerbouw. Daar verbouwen boeren aardappelen, graansoorten en bieten. Benoem eens aardappelsoorten en graansoorten en probeer eens uit te vinden waar die verbouwd worden. Soms helpt het als je even gaat bedenken hoe ze verwerkt worden en waar die fabrieken staan…
Ook is er veel tuinbouw in ons land. Buiten de kassen is er het fruit en zijn er tal van groenten, bomen, struiken en bloemen. Ook koolsoorten en slasoorten worden hier en daar op grote schaal gekweekt.
Dit jaar is het met de opbrengsten helemaal treurig. De leveringen aan Rusland zijn er nu niet. Dat merken de boeren en tuinders. Veel aanbod en  minder vraag = lage prijzen.
In veel winkels zijn de prijzen helemaal nog niet zo laag. Dat komt voor een deel omdat er contract-afspraken zijn voor een langere periode. De weekmarkt heeft daar niets mee te maken. De stalletjes op het erf ook niet. Daar moet je als consument nu dus wezen voor de echt lage prijzen.

Spinnen

Overal om je heen zie je in september spinnen. We kennen ze allemaal. En niet alleen omdat we bij een tochtje door de tuin wel eens per ongeluk een web raken! Er zijn ook in ons land honderden soorten spinnen die lang niet allemaal een web maken. Toch kennen we ze daar natuurlijk vooral van. In ons land komen niet echt gevaarlijke spinnen voor. Als ze je zien gaan ze echt voor jou op de loop. Wat is echt bijzonder aan spinnen – wat maakt dat een dier een spin is: de acht poten. Let daar maar goed op. Veel mensen bestellen tegenwoordig in september een spinnenman. Die zorgt dat spinnen in en om het huis wegblijven. Er worden daarvoor diverse technieken gebruikt. Soms bestrijdingsmiddelen, maar ook middelen die het maken van webben voor de spin bemoeilijken. Of het allemaal even milieuvriendelijk is? Denk er eens over en praat er met elkaar eens over.
Spinnen hebben ook een rol in de natuur. Verstandig om die schakel er tussenuit te halen?
En dan nog dit: het woord “spinnen” heeft in onze taal meer betekenissen. Welke? Praat er over.
Denk ook eens na over spreekwoorden met “spin” er in. En: ken je ook nog spreekwoorden met andere dieren er in? Wat dacht je van lam, schaap, kat of hond?
Thema’s: spinnen - web maken - bestrijding nodig? - spreekwoorden
http://www.despinnenman.nl/

Windenergie en de horizon

Heel veel mensen zijn ontzettend blij met windenergie. Het is schone energie, er wordt geen olie of gas opgemaakt en het zal wel altijd blijven waaien! Nu - in de herfst - kunnen we het daar best eens even over hebben, want er zal binnenkort wel weer eens een stormpje komen…
Maar: aan die windenergie zit ook en andere kant. Soms vinden we de grote molens niet zo mooi op een bepaalde plek. Dan hebben we het over horizonvervuiling.  Een moeilijk woord, maar het betekent gewoon dat je uitzicht behoorlijk verpest wordt.
Als je in Noord-Holland op het strand bent, dan wil je misschien wel proberen om Engeland te zien liggen. Dat zal wel niet lukken, maar wat je wel in de verte ziet, dat zijn hele rijen windmolens die in zee staan.  Nou ja – het zal wel – denk je misschien. Die molens staan immers een eind weg – en ik ben hier maar een dagje. Prima dus.
Thema's:  windenergie - alternatieve energiebron - argumenteren voor/tegen
Voor? Tegen?

Meten is weten

De afgelopen periode heeft wel geleerd dat er heel veel regen kan vallen in een korte periode. Maar hoeveel? En was dat nu bij ons in ons eigen dorp of stad nu echt heel uitzonderlijk? Een regenmeter geeft het antwoord. En om de millimeters te vertalen naar liters per vierkante meter - daar zijn meteen aardige rekensommetjes mee te maken dus!

Regenmeters zijn er in honderd soorten en maten, vanaf een paar euro tot vele tientjes voor elektronische exemplaren. Maar wat u ook kiest: het idee is steeds hetzelfde. En ook geldt steeds: zorg dat in hartje winter, als het vriest, de regenmeter wel even buiten gebruik is. De meeste vriezen vlot kapot als ze met water gevuld zijn...
Ga hier naar KNMI

Wat heb ik nu weer gemist?

Er staan tientallen mensen met kijkers en camera's in het weiland. Er is geen rood-wit afzetlint en Sarah Lund is ook nergens te zien. Geen misdrijf dus, maar wat wel? Ja natuurlijk, het gaat om een zeldzame vogel. De steppevorkstaartplevier om precies te zijn. Met mijn bescheiden camera zal ik die nu niet goed kunnen vastleggen. (Hij ging er trouwens ook net vandoor.) Maar: de mensen die er voor op pad zijn, dat is minstens zo interessant!

De onderstaande link geeft meer informatie – en leuk ook om die site eens wat verder te verkennen.

www.dutchbirdalerts.nl

Oogsten en bewaren

Natuurlijk is de tijd van het oogsten inmiddels aangebroken. Veel groenten en vruchten kun je meteen opeten. Maar, soms zul je er ook (veel) langer mee willen doen. Dan kun je ze bewaren.Het is aardig om nu eens met elkaar in de klas na te gaan hoe je groenten en fruit kunt bewaren. Welke technieken zijn er al bekend? Hoe compleet wordt het overzicht meteen al?
Om te beginnen kunnen producten gedroogd worden. Voorbeelden: erwten, bonen, en granen, maar ook bijvoorbeeld: gedroogde appeltjes.
Conserveren in blikken en potjes komt ook veel voor, denk aan boontjes, appelmoes en spinazie.
Verder kun je invriezen, zoals bij heel veel groenten en ook bewerkte aardappelen (partjes, schijfjes, frites) gebeurt. Veel fruit kun je ook onbewerkt lange tijd goed houden. Soms wordt fruit in koelhuizen met een speciale luchtsamenstelling bewaard om het extra lang te kunnen eten.
Er zijn ook oude technieken, zoals het wecken en het bewaren in ijskelders.

Het seizoen gaat voorlopig nog door...

We hopen van harte dat jullie gelegenheid hebben om de schooltuin nog een aantal weken aan te houden, want je kunt ook nu nog van alles zaaien. Wat er nu weer goed gezaaid kan worden: radijsjes en pluksla. In hoogzomer, bij hoge temperaturen, wil dat niet goed. Nu kan het weer. Ook paksoi (een koolsoort) is een teelt die nu heel goed wil slagen.
Uien, sjalotten en mais zullen nu geoogst kunnen worden. Laat het loof voorlopig aan de uien en sjalotten zitten en droog ze een tijd in de volle zon.
Als je werkt met een vierkantemetertuin, of in potten hebt gezaaid: begin ook daar niet meer aan hele langdurige teelten. Daarvoor is het seizoen nu te kort geworden.

Pompoenen anders

De pompoenen zijn (weer) vroeg dit jaar. We zien volop aardige uitstallingen met pompoenen om ons heen. En laat duidelijk zijn: de soep is al lekker, maar je kunt er veel meer mee.
Natuurlijk passen ze perfect binnen de halloween traditie, maar we zien ook meer en meer kunstwerken gemaakt met en van pompoenen. Ook ervaringen? Laat het ons weten!  (meedoen@onzenatuur.nl)

En: bedenk dus ook dat ze nog een hele tijd bewaard moeten worden voordat eind oktober de werkzaamheden voor halloween echt aan de orde zijn. En dat bewaren kan gelukkig ook probleemloos. Ze blijven - mits onbeschadigd - maanden goed.!

De herfst is begonnen (..??..)

Wind en regen. Geen beste week als het om het weer gaat. De eerste scholen zijn begonnen. Knus en warm bij elkaar zitten in het schoollokaal - dicht bij elkaar! 

Maar als je nu nog vakantie hebt: balen dus… 

Wat mogen we verwachten: de paddenstoelentijd komt er aan. En ook de spinnen staan klaar om zich weer eens wat duidelijker te laten zien. 

Maar: kijk ook eens goed rond of je ergens een verzameling leuke pompoenen ziet! Als het toch koud is: ga aan de slag en maak daar eens een lekkere soep van. Maar, kijk uit met het mes, want de schil is vaak keihard en met een groot mes moet je er heel voorzichtig mee omgaan. Lekkere soep maken? Kijk hier:  

http://www.pompoensoep.info/

De scholen zijn weer begonnen

Deze weblog bij OnzeNatuur is (weer) in de lucht.  We beginnen het schoolseizoen met een (vrijwel) schone lei. Hebt u berichtjes voor ons? Reageer via deze weblog of stuur een email aan meedoen@OnzeNatuur.nl

Aardappelprijzen

Op dit moment is er veel aandacht voor de lage prijzen van groenten en fruit. Maar er is meer. Ook bij bijvoorbeeld de (frites-) aardappelen is er een bijzondere situatie. In de land- en tuinbouw is er altijd een gruwelijk groot verschil tussen de prijs die de boer/teler krijgt en de prijs die je als consument in de winkel ziet. Op dit moment is de prijs van de aardappelen helemaal ridicuul laag. Vaak maar een enkele cent per kilo. Kijk maar eens op de onderstaande site. Kijk goed in de kolommen hoe de prijs is vastgesteld (vaak per 100 kg!).

http://www.agriprins.nl/